ΤΙ ΟΥΝ ΜΕΓΑ ΠΟΙΟΥΜΕΝ;

 

Ταϋγετος, ο δάσκαλος 

Ἰδών τις τῶν Λακώνων Διογένη τὸν κύνα περιλαμβάνοντα ἀνδριάντα χάλκεον, ψύχους ὄντος σφοδροῦ, ἐπύθετο εἰ ῥιγοῖ· ἀρνησαμένου δέ, «Τί οὖν» ἔφη ««μέγα ποιεῖς;» Τι το σοβαρό αλήθεια έκανε; Κρυώνει ο χάλκινος αδριάντας; τον ρώτησε ο Σπαρτιάτης, Όχι, απήντησε ο Διογένης, Τότε τι κάνεις; τον ρώτησε ο απλός, λιτός και απέριττος Σπαρτιάτης την συμπεριφορά του οποίου προσπαθούσε μάταια να μιμηθεί ο κάθε Διογένης. Γιατί το πρωτότυπο από το αντίγραφο θα διαφέρει πάντα.

Αναλογιζόμενος λοιπόν την ανθρώπινη συμπεριφορά με φόντο τα τεκτενόμενα σήμερα, σκέφτομαι ότι αν είχα την δύναμη να διορθώσω ένα πράγμα στους ανθρώπους, αυτό θα ήταν το μην κάνουν κάτι για το οποίο αν μετά μετανοιώσουν, να αδυνατούν να το επαναφέρουν στην προτέρα της πράξης τους κατάσταση. Να μην καταστρέφουν δηλαδή κάτι που δεν μπορούν να ξαναδημιουργήσουν. Ο λόγος που αυτό δυστυχώς συμβαίνει (και μάλιστα κατά κόρον) δεν είναι άλλος από τον εγωϊσμό, η ρίζα δε αυτού ο φόβος που εμφανίστηκε στο μυαλό (γιατί εκεί ζεί) των ανθρώπων την στιγμή που η ημιμάθεια τους οδήγησε να πιστέψουν ότι μπορούν να αμφισβητήσουν την φύση μέσα στην οποία ζούν. Δέχονται πλέον μόνο ότι πρόσκαιρα τους συμφέρει. Θέλουν να ζήσουν, μόνο... χωρίς να πληρώσουν ποτέ τον λογαριασμό για την ζωή που τους προσφέρεται. Στην φύση όμως τίποτα δεν είναι τζάμπα. Και όχι μόνο αυτό, αλλά στην φύση δεν υπάρχει γομολάστιχα... Από την στιγμή που ανακαλύφτηκε η γομολάστιχα, σταμάτησε ο άνθρωπος να βουτάει την γλώσσα του στο μυαλό πρίν γράψει ή κάνει σκέψεις, ή εκστομίσει λέξεις... Λέξεις που δεν ξαναγυρνούν και που οδηγούν σε πράξεις που δεν διορθώνονται και που, αφού έγιναν, ούτε ο Θεός δεν μπορεί να κάνει να μην γινόντουσαν.

ΜΟΝΟΥ ΓΑΡ ΑΥΤΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΣ ΣΤΕΡΙΣΚΕΤΑΙ, ΑΓΕΝΝΗΤΑ ΠΟΙΕΙΝ ΑΣΣ' ΑΝ Η ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ. (Ενα είναι μόνο που ούτε κι ο Θεός μπορεί, να κάνει να μην είχαν γίνει όσα ήδη έγιναν - Αγάθων, 5ος αιώνας π.Χ.)

Κι όλα αυτά λόγω της άκρατης "άνεσης" (γομολάστιχα) που έχουμε σήμερα κάνει στόχο ζωής (οδηγούμενοι από τον φόβο) αφού όλα, ή σχεδόν όλα, αποσκοπούν εκεί, στην άνεση και στην ευκολία. Τα υπόλοιπα απλά δεν πουλάνε.

Σκέφτομαι παρηγορητικά ότι ακόμα και ο Χρύσιππος αναγκάστηκε πιεζόμενος από την "άνεση" να μαλακώσει τις θέσεις του στωϊκισμού, αφού όπως τον δίδαξε ο Ζήνων αφορούσε τους λίγους, όχι τους πολλούς. Αλλά μήπως και ο Ζήνων δεν μαλάκωσε τα διδάγματα του δασκάλου του, του κυνικού Κράτη, αφού ακόμα και ο ίδιος αδυνατούσε να τα παρακολουθήσει και ακόμη χειρότερα να τα εφαρμόσει; Και οι κυνικοί; Δεν πήραν το Σωκρατικό ζητούμενο, την γνώση και την κατέβασαν στην εφαρμογή αδιαφορώντας για την ευρύτερη θεωρητική ή υπερβατική της υπόσταση όπως την εξέφρασε για λογαριασμό του Σωκράτη ο Πλάτων; Η μήπως η επίδραση της άνεσης δεν έπαιξε ρόλο στον ίδιο τον Σωκράτη που κατέβασε την φιλοσοφία και τον προβληματισμό από το σύμπαν στον άνθρωπο; Πού πήγε αλήθεια η σκληρή αναζήτηση της πρώτης αιτίας των Προσωκρατικών – η σωστότερα Προπλατωνικών - που βρέθηκαν έως και κατηγορούμενοι στα βιβλία του άρχοντα του ορθολογισμού, του Αριστοτέλη; Η κατηγορία που τους βάρυνε; Ότι ως οπαδοί της ανάγκης δεν προσκύνησαν ποτέ την ΄'άνεση" και δίδαξαν έναν τρόπο που φαινόταν σκληρός ακόμα και για τον Διογένη και τον Κράτη, τον Ζήνωνα και τον Κλεάνθη, ακόμα ακόμα και για τον έτερο της dream team της εποχής, τον ευγενικό Επίκουρο. Ειδικά γι αυτόν, τον τόσο παρεξηγημένο. Οσο προχωρούσε η ιστορία, τόσο η άνεση οδηγούσε σιγά σιγά αλλά σταθερά στο δεν πειράζει. Με μία κίνηση της γομολάστιχας του δεν πειράζει, νομίζει ο άνθρωπος σήμερα ότι σβήνει άσχημες καταστάσεις ή χαρακιές στις ψυχές των συνανθρώπων του, επιτρέποντας στον εαυτό του να πεισθεί για το ανέφικτο εξισώνοντάς το με το επιθυμητό, λες και το γυαλί αν χαραχθεί μπορεί να ξαναγίνει όπως πριν.

Η άνευ όρων και χωρίς σταματημό αναζήτηση της άνεσης λοιπόν και η αναγόρευσή της ως σκοπού αντί μέσου, όχι μόνο αντί να πλάθει αποδομεί εκ της υπερβολής, αλλά έχει οδηγήσει τον άνθρωπο σε μία πολύ περίεργη και σίγουρα εγωϊστική συμπεριφορά σχετικά με την αντιμετώπιση του χρόνου. Νομίζουν δηλαδή ότι ο χρόνος θα περιμένει αντί να τρέχει σαν τραίνο και ότι θα καταφέρουν με κάποιον τρόπο να ανέβουν σ΄ αυτό το τραίνο, ακόμα κι αν περιμένουν στον λάθος σταθμό... από όπου δεν περνάει...

Μιά σημείωση: Μπορεί να σας είναι πιό προσφιλείς στοχαστές όπως ο Επίκτητος, ο Σενέκας και ο Μάρκος Αυρήλιος, αλλά σε καμμία περίπτωση δεν αντιπροσωπεύουν τον Στωϊκισμό του Ζήνωνα. Ναι, είναι στωϊκοί, αλλά δεν είναι Ζήνωνες. Ο λόγος; Ενέδωσαν στη άνεση, έστω και με την ΅στωϊκή αποδοχή΅ του φορτίου της αδικίας που γέρνει την ζυγαριά (ώστε να μην διαταραχθεί η ψυχική τους ηρεμία) αντί να στοχεύουν στην εξισορρόπησή της και να βρούν την αταραξία δυναμικά όπως οι δάσκαλοί τους, μέσα στην προσπάθεια και στην κίνηση που σημαίνει ζωή, όχι στατικά μέσα στην αποδοχή που σημαίνει θάνατο. Συμβιβάστηκαν όμως.

Τι σχέση έχουν όλα αυτά με το σήμερα και την καθημερινότητά μας; Απλά, όσο πιό πολύ επιδιώκουμε την άνεση ως στόχο στο ατομικό επίπεδο, τόσο μεγαλώνουν οι ανοχές μας και μειώνονται οι αντοχές μας. Αυτό σε κοινωνικό επίπεδο μεταφράζεται σε ξεχείλωμα. Το ξεχείλωμα που ζούμε σήμερα δηλαδή στην πολιτική, στην οικονομία, στην παιδεία, στην υγεία, στην ασφάλεια... Παντού. Ακόμα και κάποιος που δεν έχει την ικανότητα να δεί ¨τον κόσμο από ψηλά¨, μακροσκοπικά και να συλλάβει την μεγάλη εικόνα, μπορεί εύκολα να διαπιστώσει την αλήθεια των ισχυρισμών μου στην καθημερινότητά του. Ολοι μνημονεύουν τους αρχαίους, όλοι μιλούν εξ ονόματός των λες και τους έδωσε κανείς αυτό το δικαίωμα και όλοι παρουσιάζονται ως άξιοι συνεχιστές τους. Όμως, υπάρχει κολοσσιαία διαφορά μεταξύ του τότε και του τώρα, διαφορά που εστιάζεται στην αξιοπρέπεια. Ακριβώς επειδή οι αρχαίοι ήταν ποτισμένοι μέχρι το μεδούλι με όλους αυτούς τους προβληματισμούς που εμείς σήμερα ονομάζουμε φιλοσοφία χωρίς να καταλαβαίνουμε για τι πράγμα μιλάμε, ακριβώς λοιπόν γι αυτόν τον λόγο, οι αρχαίοι είχαν τεράστια αξιοπρέπεια. Χρησιμοποιώ την υπερβολή για να κάνω σαφή την διαφορά μας. Ουδέποτε θα ήταν δυνατόν κάποιος να ζητήσει ακόμα και τα μισά από τους αρχαίους μας προγόνους και εκείνοι να μην αντιδρούσαν ἐν τάχει καὶ παντὶ σθένει όπως είπε ο Σπαρτιάτης έφορος Σθενελαίδας. Αναφερόταν στους αλαζονικούς Αθηναίους που ήθελαν να συμπεριφέρονται αυταρχικά στους Ελληνες συμμάχους τους. Δεν θα καθόταν σήμερα ο Σθενελαϊδας να συζητάει με τους Αιγύπτιους και τους Τούρκους για θάλασσες που ήταν, είναι και θα είναι στον αιώνα τον άπαντα δικές μας. «Τοὺς μὲν λόγους τοὺς πολλοὺς τῶν Ἀθηναίων οὐ γιγνώσκω¨ είπε ο έφορος όταν η πολυλογία τους κόπασε και περίμεναν την δική του αγόρευση. Δεν καταλαβαίνω εγώ από λόγια, τους είπε, όπως πριν καιρό τα ίδια απήντησαν οι πρόγονοί του σε κάποιους άλλους ξένους που ήρθαν πάλι για να ζητήσουν γή και ύδωρ. Η αξιοπρέπειά του δεν του επέτρεψε να κάτσει να συζητήσει. Ούτε καν για το καταραμένο 50-50, πόσο μάλλον για το αρχικό 60-40 που ήταν η απαίτηση των ¨Φαραώ¨ για την ΑΟΖ μας, ή για τις ουρανοκατέβατες απαιτήσεις των Τούρκων. Δεν έχει σημασία αν είναι μεγαλύτεροι, ισχυρότεροι, πιο καλά εξοπλισμένοι, πλουσιότεροι, εξυπνότεροι…. Δεν έχει σημασία αν μας συμφέρει…  ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΜΙΚΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ. Γιατί ο νόμος μας ήταν σαφής:

Ουκ εών φεύγειν ουδέν πλήθος ανθρώπων εκ μάχης, αλλά μένοντας εν τη τάξι επικρατέειν ή απόλλυσθαι.

Αυτό μας έχτισε ως έθνος. Απλά. Δεν υπάρχει υποχώρηση. Αν μας απειλήσουν πολεμούμε. Και όταν πολεμούμε ή νικάμε ή χανόμαστε. ΑΣ ΧΑΘΟΥΜΕ ΑΝ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ. Η ακόμα καλύτερα, ας προετοιμαστούμε για να μπορούμε, αν δεν θέλουμε να χαθούμε. Πάντως δεν υποχωρούμε και δεν χαρίζουμε. Οποιος τα θέλει, ας τολμήσει να έρθει να τα πάρει. Αυτή είναι Ελληνική συμπεριφορά. Όλα τα άλλα είναι εκλογικεύσεις για τα πανηγύρια, γιατί η πολιτική δεν έχει δικαίωμα να ελιχθεί επί των αρχών. Ακόμα και η πολιτική έχει όρια και κανένας μας δεν έχει δώσει λευκή επιταγή στους εκλεγμένους διαχειριστές της ιστορίας, της περιουσίας και της αξιοπρέπειας μας. Η πολιτική αφορά τις διαδικασίες και την διαχείρισή τους, όχι τις αρχές μας. Όχι όπως σήμερα που τα έχουν βάλλει όλα πάνω στο τραπέζι και τα πετσοκόβουν όπως τους βολεύει. Αν έχετε ψυχή, αυτό πρέπει να υποστηρίξετε όλοι σας χωρίς περιστροφές, χωρίς κομματισμούς. Κουράστηκα να διαβάζω στρατηγικές αναλύσεις ειδικών και ακόμα πιό ειδικών... Κουράστηκα να βλέπω ηττοπάθεια και στρουθοκαμηλισμούς... Κουράστηκα με τα πολλά τα λόγια που δεν λένε τίποτα. Χίλιες φορές να χαθούμε αντί να ξεφτιλιστούμε.

Την σκηνή με τον Διογένη τον κυνικό την ανέφερα στην αρχή μόνο και μόνο για να δείξω μία οπτική που σήμερα λείπει και έχουμε τόση μεγάλη ανάγκη να ξαναβρούμε. Την οπτική της απλότητας και της αλήθειας, χωρίς σάλτσες, εκλογικεύσεις και άχρηστες πολιτικάντικες πολυλογίες. Η άνεση μας κατέστρεψε και το χειρότερο, μας πήρανε χαμπάρι… Ο Διογένης λοιπόν, αυτός που ήταν πασίγνωστος και ασυναγώνιστος μεταξύ των ανθρώπων, ε, βρήκε κι αυτός τον μάστορά του από έναν απλό Σπαρτιάτη του οποίου ούτε το όνομα πλέον θυμόμαστε... Τον Διογένη όμως, τον αγαπημένο μου Διογένη, τον θυμόμαστε όλοι!

 (ΗΚ)