ΟΔΥΣΣΕΥΣ Η ΕΛΠΗΝΩΡ;

Ποτέ δεν επέτρεψα στον εαυτό μου να αυτοπροσδιοριστώ με βάση ψεύτικες, επιφανειακές μεταβλητές. Ούτε για τον εαυτό μου το επέτρεψα, ούτε όμως και για άλλους. Αντίθετα, τα μάτια μου πάντα έψαχναν στον συνάνθρωπό μου την διαύγεια του χαρακτήρα που υποδηλώνει αφοβία, το ψυχικό σθένος που πηγάζει από την επίγνωση του τέλους και συνεπώς την επιλογή της ποιότητος πάνω από την ποσότητα, και την ειλικρίνια που μαρτυρεί περίτρανα την κατανόηση και την αποδοχή του Φυσικού Νόμου, του νόμου που ενυπάρχει σε κάθε πτυχή του κόσμου μέσα στον οποίο ζούμε. Αυτά δεν έχουν αντίβαρο ικανό για να ισορροπήσει την ζυγαριά. Το ειδικό τους βάρος είναι τόσο μεγάλο που αρκεί η εμφάνισή τους για να κερδίσουν την ημέρα χωρίς καν να δώσουν μάχη. Αυτό το ειδικό βάρος έχει όνομα: λέγεται "αξιοπρέπεια". Αυτή θα έπρεπε να μας προσδιορίζει... όχι τα άλλα... Και όταν μιμείσαι τον Ελπήνορα αντί του Οδυσσέα, αξιοπρέπεια δεν έχεις.

Μεγάλος δάσκαλος ο Ομηρος που έζησε πρίν την 3η χιλιετία πΧ κατά Αριστοτέλη (και όχι το 800 πΧ και κάτι τέτοια περίεργα που μας ταϊζουν), μεγάλοι όμως και οι νεώτεροι ποιητές μας που πήραν ευλαβικά την σκυτάλη και δεν άφησαν να χαθεί αυτή η διδαχή.

Ερχεται λοιπόν ο Βάρναλης να μας αφηγηθεί ότι φτάνει στην Ιθάκη ένας «Ψευτοδυσσέας», ένας πρώην εκ γενετής γουρούνι, που, πριν μεταμορφωθεί από την Κίρκη κατά λάθος σε άνθρωπο, είχε ζήσει στον ίδιο σταύλο με τα γουρούνια-συντρόφους του Οδυσσέα και διηγείται στην Πηνελόπη το επεισόδιο (ορθογραφία του Βάρναλη):

«Κι ό,τι γίνηκε κατόπι δεν το περίμενε κανένας, μήτε η Κίρκη μήτε ο Δυσσέας – κ᾽ εγώ πιο πολύ.

Ο Δυσσέας περίμενε, πως θα πέφτανε πρώτα, κλαίγοντας από χαρά, ένας στ᾽αλλουνού την αγκαλιά κ᾽ ύστερις όλοι μαζί θα πέφτανε στα πόδια τα δικά του και να του φιλάνε τα χέρια, που τους ξανάδωσε πίσω την ψυχή τους και το πνέμα τους: πατρίδα, γονιούς, παιδιά και θεούς!

Τίποτα!

Όταν συνεφέρανε, ξεσπάσανε σε μάβρο μιρολόγι:

– Τί κακό μάς έκανες γρουσούζη! Όπου να πας και να σταθείς, σε κυνηγάν οι θεοί και φέρνεις τη συφορά στον εαφτό σου και το θάνατο στους αλλουνούς! Μια φορά μονάχα, τώρα, μας βγήκε σε καλό των θεών ο κατατρεγμός. Γιατί μας ξανάκανες ανθρώπους; Μας ρώτησες;

Τί να την κάνουμε την “εικόνα και την ομοίωση” των θεών στα μούτρα, όταν τα μούτρα μας κ᾽η ψυχή μας είναι σημαδεμένα με την πυρωμένη στάμπα του σκλάβου;

Είχαμε ξεχάσει τα πάντα. Για μας δεν υπήρχανε περασμένα και μελλούμενα. Μονάχα το σήμερα. Δεν ξέραμε, πως υπάρχει θάνατος. Κι αν μια μέρα μας έσφαζε τ᾽αφεντικό μας ή μας σπάραζε κανένας λύκος, αφτό θα γινότανε μια φορά, χωρίς να το ξέρουμε κι όχι σαν τώρα, που γίνεται κάθε μέρα και λίγο λίγο – και το ξέρουμε!

Μας μάδησες τις γουρουνότριχες και μας έξυσες τις λάσπες από το πετσί μας και μας ξαναγέμισες την ψυχή με χειρότερες λάσπες και γουρουνότριχες: ψέματα κι απάτες των αλλωνών, καημούς και βάσανα δικά μας!

Ξανακάνε μας γουρούνια! Κι αμόλησέ μας στα βουνά και στα ρουμάνια. Να τρέχουμε κοπάδι κατήφορο κι ανήφορο· να περνάμε κολυμπώντας τα πλημμυρισμένα ποτάμια τις άνοιξες· να τρώμε ρίζες, καλάμια κι αγριοσέλινα· να ξεθάβουμε με τη μύτη μας βορβούς και τρούφες και τυφλοπόντικους το χειμώνα. Χωρίς δεσμούς, χωρίς αφεντικά και συνεπούμενα, χωρίς θεούς! Και χωρίς ιδέες, που συφέρουνε στους ανθρωποφάγους. Κ᾽οι λύκοι; Αν μπορούσαν να μας πιάσουν! Ενώ τώρα οι λύκοι μας έχουνε δεμένους!…

Και κλαίγοντας του πιάσανε τα γόνατα και τον παρακαλούσανε να τους δώσει το χοντρό τους το πετσί, τα τέσσερα τα πόδια, την ουρά και τα καπρόδοντα – και την αναισθησία!

(…)

Ο σκλάβος λαός, τόσο περισσότερο δεν καταλαβαίνει κ᾽ εφχαριστέται, όσο τον κάνεις περισσότερο γουρούνι. Απάνω σ᾽αφτήνε την πρώτην αλήθεια θα θεμελιώσω το δικό μας το βασίλειο!

Αν ήτανε παρόντας ο Θερσίτης, θα τους έλεγε: Παλέψτε να σπάσετε τις αλυσίδες σας· και να φάτε και τους Λύκους! Γι᾽ αφτό θα κρεμάω τους Θερσίτες!…»

Μνημόνια, κορονοιοί, καραντίνες, απομόνωση... μελαγχολία... απόγνωση. Ο Βάρναλης καυτηριάζει πεντακάθαρα και χωρίς περιστροφές την κοινωνική αδικία, την εκμετάλλευση και τη βάναυση και εγκληματική καταπίεση των αδυνάτων από τους ισχυρούς, που τους οδηγούν στην απόγνωση και στην ματαιότητα. Εκλογές έχουμε στην Αμερική, θεώρησα σκόπιμο και συναφές το απόσπασμα. Βλέπετε, η ηθική όπως την αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος πού... ¨είναι¨ άνθρωπος και δεν έχει ξεχάσει το πεδίο αναφοράς του, δεν είναι ποτέ ανεξάρτητη από την πολιτική, την ζωή δηλαδή των ανθρώπων σε ομάδες, σε πόλεις. Τουλάχιστον, δεν θα έπρεπε να είναι.

Υπάρχει όμως και συνέχεια.

Ο Οδυσσέας απέφυγε τη μεταμόρφωση χάρη στο αντίδοτο που του έδωσε ο Ερμής που δεν επέτρεψε στα βοτάνια της Κίρκης να επιδράσουν, ενώ το χτύπημα με το ραβδί της το απέφυγε απειλώντας την αμέσως με το σπαθί του. Η συμφιλίωση επήλθε με την ειλικρινή ερωτική ένωση των δύο και στην συνέχεια η μάγισσα με μια αλοιφή επανέφερε στην αρχική μορφή όσους είχε μεταμορφώσει. Μάλιστα υπήρξε μια περιορισμένης έκτασης αναγέννηση: οι ξαναμεταμορφωμένοι σύντροφοι του Οδυσσέα εμφανίστηκαν νεότεροι, ομορφότεροι και πιο μεγαλόσωμοι. (Οδ., κ 203-399)[48]

Υπάρχει λοιπόν ελπίδα...

Καλό Σαββατοκύριακο και χαμηλώστε ορισμένοι συμπατριώτες μου τους τόνους. Η ποδοσφαιροποίηση, ο οπαδισμός και η διακωμώδηση δεν έχουν θέση στην σοβαρή πολιτική. Αλλο πράγμα η εκτόνωση, εντελώς άλλο η ανατροπή μίας κατάστασης και η λύση σε ένα πρόβλημα. Εν πάση περιπτώσει αυτή είναι ή θέση μου.

(ΗΚ)